Lotne związki organiczne stwarzają zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Dlatego ich emisja – pod pewnymi warunkami – podlega pomiarom ciągłym i okresowym. Czy obowiązek ten dotyczy wszystkich instalacji emitujących LZO? Kiedy przeprowadza się pomiary ciągłe, a kiedy okresowe?
LZO – co to? Jakie konsekwencje dla środowiska i zdrowia ludzi ma ich emisja?
LZO, czyli lotne związki organiczne (lub z ang. VOC – Volatile Organic Compounds), to substancje organiczne znajdujące się w powietrzu, które negatywnie oddziałują na zdrowie ludzi i środowisko naturalne. Próżno jednak szukać ustandaryzowanej definicji LZO. Różne źródła różnie definiują lotne związki organiczne i stosują odmienne kryteria kwalifikacji substancji do tej kategorii. Wszystkie jednak wskazują, że jest to szeroka grupa związków, które w łatwy sposób zmieniają swój stan skupienia i pod postacią pary lub gazu przedostają się do otoczenia.
Szacuje się, że LZO stanowią 60 proc. wszystkich substancji zanieczyszczających atmosferę. Przyczyniają się m.in. do powstania smogu fotochemicznego – brunatnej mgły pojawiającej się nad miastami podczas słonecznej i ciepłej pogody.
Lotne związki organiczne nie tylko są szkodliwe dla środowiska naturalnego, ale również zdrowia i życia ludzi. Krótkotrwała ekspozycja na LZO może powodować:
- podrażnienie błon śluzowych,
- bóle i zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- uczucie zmęczenia,
- nasilenie objawów astmatycznych i alergicznych.
Jeszcze bardziej niebezpieczna jest długotrwała ekspozycja na lotne związki organiczne. Może ona wywoływać choroby nerek i wątroby oraz uszkadzać ośrodkowy układ nerwowy. Sprzyja również rozwojowi nowotworów – ponad 70 proc. substancji kwalifikowanych do LZO zostało wpisane na listę związków rakotwórczych.
Tymczasem LZO można znaleźć w składach wielu produktów, których używa się na co dzień, np. w odświeżaczach do powietrza w aerozolu, tuszach do drukarek, farbach na bazie rozpuszczalników czy też klejach. Poza przemysłem za produkcję lotnych związków organicznych odpowiadają także: transport drogowy, procesy spalania w sektorze komunalno-bytowym czy też wydobycie i dystrybucja paliw kopalnych.
Pomiary emisji LZO do powietrza – jakich instalacji dotyczą?
Z uwagi na swoją toksyczność i szkodliwość dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzi emisja LZO do powietrza może wymagać przeprowadzania pomiarów jej wielkości. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, są one obowiązkowe, gdy:
- instalacja podlega standardom emisyjnym LZO, które zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 24 września 2020 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów,
- spełnienie określonych w ww. Rozporządzeniu standardów emisyjnych LZO wymaga zastosowania urządzeń, które ograniczają wielkość emisji LZO w instalacji,
- emisja LZO jest zorganizowana, czyli odbywa się poprzez emitory.
Kiedy wykonuje się ciągłe, a kiedy okresowe pomiary emisji LZO do powietrza?
Prowadzący instalację emitującą lotne związki organiczne do powietrza, na którym ciąży obowiązek dokonania pomiarów emisji, jest zobligowany do ich przeprowadzania albo w systemie ciągłym, albo okresowym. To, który będzie go dotyczyć, zależy od wielkości emisji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami:
- pomiary ciągłe – obowiązują gdy, średnia ilość LZO wprowadzanych do powietrza z jednego emitora jest nie mniejsza niż 10 kg/h (w przeliczeniu na całkowity węgiel organiczny),
- pomiary okresowe – należy przeprowadzać raz do roku, jeśli średnia ilość LZO wprowadzanych do atmosfery z jednego emitora nie przekracza 10 kg/h (przeliczając na całkowity węgiel organiczny).
Lotne związki organiczne to szeroka gama związków, które mają szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi i środowisko naturalne, stąd też konieczność monitorowania ich emisji. Żeby jednak uzyskać miarodajne wyniki, przeprowadzenie pomiarów warto zlecić specjalistom współpracującym z akredytowanym laboratorium. To gwarancja prawidłowości rezultatów.
